Κωνσταντινούπολη-Αρώματα ζωής

Το ότι είναι μία από τις ομορφότερες, ιστορικότερες και γραφικότερες πόλεις του κόσμου δεν περίμενες να σου το πω εγώ. Φέτος, εξάλλου, που είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, θα σου το θυμίζουν συνεχώς: «Αυτήν τη χρονιά έχετε άλλον ένα λόγο να επισκεφτείτε την Πόλη...». Εγώ θα προσπαθήσω να σε περπατήσω στα μυστικά της. Να σε βοηθήσω να ξεφύγεις από τα τετριμμένα της τουριστικής βιομηχανίας. Να σου δείξω κάποια από τα πολλά άγνωστα πρόσωπά της και να σου μιλήσω για την ψυχή της.

Πάντα δυσκολεύομαι να εξηγήσω τι είναι αυτό που με κρατά στην Πόλη τα τελευταία επτά χρόνια. «Ζείτε πράγματι μέσα σε τέτοια ομορφιά;» με ρωτούσαν Αραβες συνάδελφοι, καθηλωμένοι από τα πανοράματά της, που αποτελούν το φόντο τουρκικών τηλεοπτικών σειρών οι οποίες σαρώνουν τα τελευταία χρόνια την τηλεθέαση. «Η εξωτερική ομορφιά είναι μία μόνο από τις πολλές χάρες της Πόλης», απαντούσα.

Τι είναι αυτό που τόσο μας μαγεύει εδώ; Η φαντασμαγορική τοπογραφία, τα επιβλητικά κατάλοιπα χιλιόχρονης ιστορίας, το βάρος της μνήμης τόσων αιώνων; Τίποτε από μόνο του και όλα σε συνδυασμό. Περισσότερο όμως αυτό που μας δένει με την Πόλη είναι τα πολλά της πρόσωπα. Οι γειτονιές της, που τόσο πολύ διαφέρουν, ώστε νομίζεις πως ανήκουν σε διαφορετικές πόλεις, που τις χωρίζουν χιλιάδες μίλια αλλά και πολιτισμοί. Ο πολύχρωμος και πολύβουος συρφετός των δρόμων και των αγορών της. Τα μυστικά των ξεχασμένων σοκακιών, η απρόσμενη αλλαγή στην αρχιτεκτονική και στον πληθυσμό από τον ένα δρόμο στον άλλον. Η Πόλη είναι ένα καλειδοσκόπιο εικόνων ασυνάρτητων μα γοητευτικών, μια πηγή θετικής ενέργειας στην οποία θέλεις να βυθιστείς. Η Πόλη μού λείπει, ακόμη και όταν βρίσκομαι εδώ, στο διαμέρισμα του Πέραν, στο «μικρό μας χωριό». Οι φίλοι, τα στέκια, όλα εδώ γύρω. Η γνώση ότι, όσο είμαι κλεισμένος δουλεύοντας, οι αγορές και τα χάνια είναι γεμάτα κίνηση, τα βαπόρια των αστικών συγκοινωνιών πηγαινοέρχονται Ευρώπη - Ασία και ο κόσμος σουλατσάρει στις προκυμαίες του Βοσπόρου με κάνει να θέλω να πάρω τους δρόμους. Στην Πόλη μπορείς εύκολα να ξεφύγεις. Να χαθείς σε αλλοτινούς μικρόκοσμους, λησμονώντας τα άγχη και ξεπερνώντας τους ορίζοντες της μικρής, δικής σου καθημερινότητας.

Η αγαπημένη μου διαφυγή είναι τα οθωμανικά χάνια. Φωλιάζουν στις πλαγιές του Μερτζάν (Μercan) και του Ταχτάκαλε (Tahtakale), ανάμεσα στο Μεγάλο Παζάρι (Kapalicarsi - Σκεπαστή Αγορά) και στηνΑγορά Μπαχαρικών(Misir Carsisi - Αιγυπτιακή Αγορά) του Εμίνονου (Eminonu). Αλλοτε πανδοχεία για τα καραβάνια και σημεία χονδρεμπορίου, τα χάνια στεγάζουν σήμερα εργαστήρια και βιοτεχνίες. Εδώ θα βρεις αργυροχόους, μπαλωματές χαλιών, στιλβωτές και σιδεράδες, τους τελευταίους εκπροσώπους παραδοσιακών επαγγελμάτων που σβήνουν, να συναλλάσσονται όπως κάνουν εδώ και αιώνες. Αξίζει να περάσεις ώρες σε αυτά τα επιβλητικά οθωμανικά κτίρια, με τις εσωτερικές αυλές, τους σκοτεινούς διαδρόμους και τις σειρές τρουλίσκων στην οροφή. Οι εικόνες που θα καταγράψεις εκεί, σε λίγα χρόνια θα αποτελούν ανάμνηση και μόνο.

Πλησιέστερη διαφυγή μου, δέκα λεπτά περπάτημα από το σπίτι μου, το Ταρλάμπασι (Tarlabasi), η μεγαλύτερη, άλλοτε ρωμαίικη, γειτονιά του Πέραν. Σήμερα είναι αυτή με το πιο εκρηκτικό κοινωνικό κοκτέιλ, το πιο έντονο χρώμα. Κάτω από τις μπουγάδες, που στολίζουν τις κατηφοριές του σαν γιρλάντες πανηγυριού, απλώνεται ένα διαβόητο γκέτο κατοικούμενο από τους απόκληρους - τραβεστί, Τσιγγάνους, Κούρδους και Αφρικανούς μετανάστες. Μέσα στα ελληνικά σπίτια, δημιουργήματα μιας αστικής τάξης που ξεκληρίστηκε, μοιάζουν παράταιροι. Μάθαμε όμως όλοι να αγαπάμε αυτήν τη γειτονιά όπως είναι σήμερα, ξεπερνώντας τη στενοχώρια που προκαλεί η εγκατάλειψη των ελληνικών σπιτιών. Αγωνιούμε να μην πραγματοποιηθούν τα φιλόδοξα σχέδια της Μητροπολιτικής Δημαρχίας για την «ανάπλαση» της περιοχής, που φιλοδοξούν να τη μετατρέψουν σε γειτονιά με αέρα Ντουμπάι.

Φίλοι που έρχονται για λίγες ημέρες στην Πόλη με ρωτούν τι να πρωτοδούν, πού να πρωτοπάνε. Προσπέρασε, τους λέω, Τοπ Καπί, Μπλε Τζαμί και τα συναφή και ψάξε παραπέρα. Τη μαγεία της Πόλης αναζήτησέ τη στα πανοράματά της και σε μικρές χαρές που μόνο εδώ θα βρεις. Ισως εκείνη που σου αφήνει πιο έντονη την εικόνα είναι το πέρασμα ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία με ένα από τα βαπόρια της γραμμής. Από το κατάστρωμα, πίνοντας ένα ζεστό τσάι στο ποτηράκι με σχήμα τουλίπας, θα μπορέσεις να απολαύσεις τη φανταστική τοπογραφία: τις τρεις υδάτινες μάζες, Βόσπορο, Κεράτιο και Θάλασσα του Μαρμαρά, να σμίγουν, τους τρούλους και τους μιναρέδες της Παλιάς Πόλης, τον Πύργο του Λεάνδρου(Kiz Kulesi) να ορθώνεται μες στο νερό. Φρόντισε να επιστρέφεις με τη δύση, για να αντικρίσεις την Παλιά Πόλη σε ένα παρανάλωμα, τις σιλουέτες των τζαμιών της μαύρες κόντρα στη φωτιά του ουρανού.

Την Πόλη πρέπει να την περιπλανηθείς. Να γυρίσεις τις εσωστρεφείς ιστορικές γειτονιές της. Θα σε περπατούσα στο Κούμκαπι (Kumkapi), την παλιά αρμένικη και ρωμαίικη γειτονιά, με τις βιοτεχνίες παπουτσιών, τα μέγαρα της Μπελ Επόκ που μαδάνε σαν λεπρά, τους χαμάληδες και τους Αφρικανούς και Ασιάτες μετανάστες. Στο Φανάρι, στη σκιά της Μεγάλης Σχολής, με τις απότομες ανηφοριές του και τη μελαγχολία να σε μαχαιρώνει σε κάθε βήμα. Στο Μπαλατά (Balat) με τις σειρές τρίπατων σπιτιών, τις περίτειχες εκκλησίες και συναγωγές και τις θειές από τον Πόντο με τις λουλουδάτες εμπριμέ μαντίλες και φούστες που κουτσομπολεύουν με τις ώρες στα κεφαλόσκαλα.

Μην περιοριστείς όμως στην ιστορία και τη γραφικότητα. Αν και αποτελούν το γοητευτικότερο πρόσωπο της Πόλης, οι παλιές γειτονιές της δίνουν μια μερική μόνο εικόνα της. Η Κωνσταντινούπολη σήμερα είναι μια μεγαλούπολη 17 εκατομμυρίων, που προσφέρει τα πάντα σε όποιον μπορεί να πληρώσει... Αν φύγεις χωρίς να έχεις δει τις μεγαλοπρεπείς προσόψεις και τις ακριβές βιτρίνες του Νισάντασι (Nisadasi) και τηςΤεσβίκιε (Tesvikiye), τις αμέτρητες γκαλερί που ξεφυτρώνουν σε όλη την Πόλη, τα μουσεία μοντέρνας τέχνης, τα επιτεύγματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής όπως η υπεραγορά Canyon και τις αριστοτεχνικές αναπλάσεις όπως το Santral Istanbul, δεν θα έχεις ολοκληρωμένη εικόνα. Και αφού τα δεις και τα ρουφήξεις όλα αυτά, θα αποδράσεις προς την περιφέρεια. Θα διασχίσεις το Βόσπορο με το πορθμείο μέχρι το στόμιο της Μαύρης Θάλασσας και θα ανεβείς μέχρι το βυζαντινό φρούριο στο Ανάντολου Χισάρι(Anadolu Hisari). Θα πάρεις το βαπόρι ώς την Πρίγκιπο (Buyukada) και θα σκαρφαλώσεις ασθμαίνοντας το λόφο του Αη Γιώργη, για να φας στο ταβερνάκι δίπλα στη μονή. Θα κατεβείς στην Αντιγόνη (Burgazada), το πιο ήσυχο από τα νησιά, να περπατήσεις μέχρι το εγκαταλελειμμένο ελληνικό νεκροταφείο στην κορυφή του λόφου, πνιγμένο στα λουλούδια την άνοιξη και με πανοραμική θέα στο Μαρμαρά και στην Πόλη. Θα περπατήσεις την προκυμαία του Βοσπόρου από το Νιχώρι (Yenikoy) ώς τα Θεραπειά (Tarabya), τυφλωμένος από την ομορφιά του στενού και μετρώντας τα πλοία που το διαβαίνουν. Και ναι, αφού τα κάνεις όλα αυτά, θα «αρρωστήσεις» κι εσύ αθεράπευτα. Το μικρόβιο της Πόλης. Και δεν θα βλέπεις την ώρα να γυρίσεις.

Πρόβλεψη καιρού για 18-22/03

	18-03	19-03	20-03	21-03	22-03
Tmax (°C)	11	15	18	14	11
Tmin (°C)	3	5	11	11	8
Πρωί 24-06
π.μ. 06-12
μ.μ. 12-18
ολονύκτια 18-24
Πιθανότητα βροχής	5 %	40 %	55 %	75 %	65 %
Ώρες Ηλιοφάνειας
(ώρες)	10.2	5.4	5.5	1.8	3.7
δείκτης UV	5	5	5	4	4
Ανατολή Δύση	06:11 18:14	06:10 18:16	06:08 18:17	06:06 18:18	06:05 18:19
Ανεμος μ.μ.
Bft	ΝΑ 2-3	ΝΔ 2-3	ΝΔ 3	Β 3-4	Β 4

 

Για όσους θα είναι στην Πόλη μέχρι τις 21 Μαρτίου 2013...!!!!

Στο Σισμανόγλειο Μέγαρο του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη (İstiklal Cad. No 60) φιλοξενείται  ομαδική εικαστική έκθεση με έργα αποφοίτων της Σχολής Καλών Τεχνών Mimar Sinan «Αυτοί που ακολουθούν τις μνήμες τους»

Η έκθεση «Αυτοί που ακολουθούν τις μνήμες τους» διοργανώνεται από το Σύλλογο Αποφοίτων της δεκαετίας του ’80 «IDGSA80» της Σχολής Καλών Τεχνών “Mimar Sinan” της Κωνσταντινούπολης με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, 90 ετών από την υπογραφή μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας της Σύμβασης της Λωζάννης περί Ανταλλαγής Πληθυσμών. Περιλαμβάνει έργα 57 καλλιτεχνών, όλα αποφοίτων της Σχολής Καλών Τεχνών, κατασκευασμένων με διάφορες τεχνικές.

Όπως λέει η ομάδα των καλλιτεχνών, «η έκθεση είναι αφιερωμένη σε αυτούς που ακολουθούν τις μνήμες τους, σε όλους τους ανθρώπους που ζουν σ’ αυτήν τη γωνιά της Γης και σε κάθε άλλο σημείο του κόσμου, που εξαναγκάστηκαν λόγω πολέμων και άλλων πολιτικών αιτιών να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, τα χωράφια τους, τη δουλειά τους και να γίνουν πρόσφυγες σε ξένους τόπους. Είναι αυτοί που ζουν σέρνοντας πίσω τις αναμνήσεις τους, αυτοί που πέθαναν και αυτών που τα εγγόνια τους ακολουθούν τα ίχνη τους. Όποια και να είναι η περιγραφή τους, το κοινό σημείο τους είναι ότι πέρα από τη θέλησή τους, αναγκάστηκαν να ζουν στην προσφυγιά, στον πόνο και στη νοσταλγία.»   

 (Πηγή : http://www.mfa.gr/turkey/)

...και περί Χαμάμ

Suleymaniye Hamami  (1550)

Τα χαμάμ αποτελούσαν δημόσιου έμφυλους χώρους για τις γυναικείες και τις ανδρικές συναναστροφές. Παλαιότερα οι οικιακές υδραυλικές εγκαταστάσεις ήταν μεν γνωστές , όχι όμως και συνηθισμένες. Οι περισσότεροι δεν είχαν τρεχούμενο νερό στο σπίτι τους και έτσι εξαρτώνταν  από τις ευκολίες των δημόσιων λουτρών. Αυτή η ανάγκη λουτρών για λόγους υγιεινής ενισχυόταν από την ισχυρή έμφαση που θέτει το Ισλάμ και ο μουσουλμανικός κόσμος στην προσωπική καθαριότητα. Ως αποτέλεσμα, τα χαμάμ συνηθίζονταν στις οθωμανικές πόλεις και κωμοπόλεις. Τα μεγαλύτερα περιείχαν ευκολίες χωριστά για άνδρες και γυναίκες, ενώ τα μικρότερα χαμάμ είχαν διαφορετικά ωράρια για τα δύο φύλα. Τα χαμάμ έδιναν στις γυναίκες ένα ζωτικό χώρο συναναστροφής εκτός σπιτιού. Εκεί όχι μόνο  συναντούσαν τις φίλες τους, αλλά και διαπραγματεύονταν γαμήλιες συμμαχίες ή επιχειρηματικές συμφωνίες.  ( Πηγή: Donald Quataert, Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, Οι τελευταίοι αιώνες :1700-1922, εκδόσεις Αλεξάνδρεια)

Suleyemaniye Hamam, Εσωτερικό

Cagaloglou Hamami  (1741)

Tarihî Gedikpaşa Hamamı ( 1475)

Ceberlitas Hamami (1548)

ΧΑΜΑΜ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Από τα 78 οθωμανικά χαμάμ της Ελλάδας, μόλις 14 έχουν αποκατασταθεί ως μνημεία και μόνο δύο, ένα στη Ρόδο και ένα στην Πάτρα, εξακολουθούν να λειτουργούν ως λουτρά

Δημοτικά Λουτρά Γενί Χαμάμ, Ρόδος . Χτίστηκε το 16ο αι. 

Το Λουτρό των Αέρηδων στην Πλάκα. 

Το Λουτρό των Αέρηδων ήταν ένα από τα "τρία ευχάριστα χαμάμια" σύμφωνα με τη μαρτυρία του Τούρκου περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή που επισκέπτεται την Αθήνα το 1667. Το χαμάμ του Αμπίντ Εφέντη , όπως λεγόταν, λειτουργούσε μέχρι το 1965. Σήμερα αποτελεί παράρτημα του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης.

Περί καφενείων (Kahvesi).......

Ο κατεξοχήν οθωμανικός χώρος ψυχαγωγίας και κοινωνικών συναναστροφών είναι το καφενείο, ίσως το πιο χαρακτηριστικό φαινόμενο του οθωμανικού κοινωνικού ιστού των πόλεων. Ο καφές εισήχθη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1554/1555 από δύο Άραβες της Συρίας, οι οποίοι άνοιξαν στο Ταχτακαλέ (συνοικία γνωστή για τις πολλές ευκαιρίες αναψυχής που πρόσφερε) ένα μεγάλο κατάστημα όπου πουλούσαν το συγκεκριμένο προϊόν. Σύμφωνα με το μεγάλο ιστορικό Πετσεβή (1577-1649;), εκεί άρχισαν να μαζεύονται κάποιοι «ναρκομανείς φίλοι της χαράς και ιδίως πολλοί ευγενείς από την τάξη των εγγραμμάτων», οι οποίοι κάθονταν σε παρέες των είκοσι ή τριάντα· άλλοι διάβαζαν βιβλία, άλλοι έπαιζαν τάβλι και σκάκι, άλλοι διάβαζαν στους υπόλοιπους τα ποιήματά τους. Σιγά σιγά στην πελατεία προστέθηκαν καδήδες, υπάλληλοι που περίμεναν το διορισμό τους, καθηγητές των μεντρεσέδων (των ιεροδιδασκαλείων), άεργοι και εργαζόμενοι αποσυρμένοι από τα δημόσια. Η φήμη τους εξαπλώθηκε τόσο ώστε άρχισαν να έρχονται και πλούσιοι· ιμάμηδες, μουεζίνηδες και δερβίσηδες έλεγαν πως ο λαός εθίστηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε ερήμωσαν τα τζαμιά, ενώ ιδιαίτερα οι ιεροκήρυκες αντέδρασαν υποστηρίζοντας ότι τα καφενεία είναι καταγώγια και αποτελούν ένα βήμα πριν από τις ταβέρνες και προβάλλοντας την ισλαμική απαγόρευση της βρώσης απανθρακωμένης τροφής. Ο Μουράτ Γ΄ (1574-1595) διέταξε την απαγόρευση του καφέ· ωστόσο, σύμφωνα πάλι με τον Πετσεβή, τα καφενεία συνέχισαν να λειτουργούν παράνομα με την ονομασία «καφενεία του ποδιού», σε μικρά αδιέξοδα και στα πίσω δωμάτια κάποιων καταστημάτων. Εν τέλει τόσο διαδόθηκε ο καφές, ώστε οι ουλεμάδες αναγκάστηκαν να παραδεχθούν τη νομιμότητά του και, όπως σημειώνει εν κατακλείδι ο Πετσεβή, «τώρα δεν έμεινε κανείς που να μην πίνει, ουλεμάδες, σεΐχηδες, βεζίρηδες και αξιωματούχοι».

Τα επόμενα χρόνια, το καφενείο ως χώρος (και όχι ο καφές) συνέχισε να είναι απαγορευμένο, ιδίως την περίοδο του σουλτάνου Μουράτ Δ΄ (1623-1640). Οι απαγορεύσεις αυτές είχαν κύρια αιτία τους τη λειτουργία των καφενείων ως εστιών πολιτικών συζητήσεων, καθώς εκεί συγχρωτίζονταν άνθρωποι από διάφορες κοινωνικές κατηγορίες, απειλώντας έτσι τη διατήρηση της τάξης σε πολιτικό αλλά και σε ιδεολογικό επίπεδο. Αυτή, καθώς και η κατηγορία της οκνηρίας, είναι οι συνηθέστερες επικρίσεις που εκτοξεύουν οι συγγραφείς της οθωμανικής ελίτ ενάντια στους θαμώνες των καφενείων. Χαρακτηριστικοί είναι οι φετβάδες του περίφημου Εμπουσουούντ, σεϊχουλισλάμη από το 1545 έως το 1574, ο οποίος καταδικάζει τους «ακόλαστους ελευθεριάζοντες» που συναθροίζονται στα καφενεία για να παίξουν τάβλι και σκάκι, να διασκεδάσουν με «αμαρτωλούς και αγένειους νέους» και να διασπείρουν συκοφαντίες. Στα καφενεία, πέρα από τις συζητήσεις για προσωπικά ή δημόσια ζητήματα, λάμβαναν χώρα και διάφορες άλλες δραστηριότητες που χαρακτηρίζουν την οθωμανική αντίληψη περί ψυχαγωγίας· η διαφορά είναι ότι στα καφενεία σύχναζαν άτομα των κατώτερων τάξεων, καθώς, όπως αναφέρει ο Mouradgea d’Ohssonστα τέλη του 18ου αιώνα, τα μέλη των ανώτερων τάξεων τα επισκέπτονται κυρίως στην εξοχή, όταν βρίσκονται σε ταξίδι· κι αυτό μόνο για να ξεκουραστούν λίγο. Οι θαμώνες των καφενείων έπαιζαν διάφορα επιτραπέζια παιχνίδια όπως σκάκι και τάβλι, ενώ οι ιδιοκτήτες μίσθωναν συχνά μουσικούς, καραγκιοζοπαίχτες και παραμυθάδες (meddah)  Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού

Μια κοπέλα πίνει τον καφέ της,. Χαρακτικό του 1714

Pascal Sébah, Coffee shop in Istanbul, Turkey, 1905.

Καφενείο στην Κων/λη 19ος αι

Şark Kahvesi, στην Μεγάλη Αγορά ...σήμερα

Ορχάν Παμούκ: Η ανακάλυψη του Μπογιάζ (Βοσπόρου)

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ορχάν Παμούκ "Ιστανμπούλ -Πόλη και αναμνήσεις" (Ωκεανίδα,2005)

Αντίθετα με την πόλη που τη σάπιζαν μέχρι το μεδούλι η ηττοπάθεια,τα συντρίμμια,το σύμπλεγμα κατωτερότητας, η θλίψη και η φτώχεια, ο Βόσπορος βαθιά στο νου μου, ήταν ένα με την πίστη στη ζωή, τη λαχτάρα για τη ζωή, την ευτυχία. Η ψυχή της Ιστανμπούλ, η δύναμή της, πηγάζουν από το Βόσπορο................................

Ακόμη και στα παιδικά μου χρόνια, μία από τις πραγματικές απολαύσεις μου στο Βόσπορο,όταν πηγαίναμε όλοι μαζί βόλτα με το αυτοκίνητο, ήταν να βλέπω τα κατάλοιπα μιας πολύ πλούσιας περιόδου του οθωμανικού πολιτισμού, τότε που ενώ είχε αρχίσει να δέχεται επιρροές από τη Δύση, δεν είχε χάσει ακόμη την ιδιαιτερότητά του και τη δύναμή του. Στην εντυπωσιακή σιδερένια πόρτα κάποιου γιαλί (=παραθαλάσσιο αρχοντικό) ,στη στερεότητα ενός χοντρού πανύψηλου τοίχου που είχε

.

γεμίσει φύκια, στα παντζούρια και την ψιλοδουλειά κάποιου τρίτου που δεν είχε καεί ακόμη, σ'έναν κήπο που έφτανε μέχρι τον ψηλό λόφο πίσω από το γιαλί, σκοτεινό από τις πασχαλιές, τα πεύκα του Βοσπόρου και τα αιωνόβια πλατάνια, έβλεπα τα σημάδια ενός επιβλητικού πολιτισμού που δεν υπήρχε πια, ένιωθα πως άνθρωποι, που μοιάζανε λόγο μ'εμάς, κάποτε ζούσαν εδώ μια ολότελα διαφορετική ζωή, πως αυτός ο καιρός είχε περάσει πια και πως εμείς ήμαστε λίγο διαφορετικού από εκείνους -πιο φτωχοί, πιο πληγωμένοι, πιο καταπιεσμένοι κι επαρχιώτες.................................. Όταν σιγά σιγά, όπως κάηκαν ένα ένα τα γιαλί, χάθηκαν και πολλά πράγματα που κάνανε το Βόσπορο των παιδικών μου χρόνων ένα μέρος ιδιαίτερο, η βόλτα στο Βόσπορο άρχισε να μου προσφέρει και την απόλαυση της ανάμνησης. Μου αρέσει πια κι εμένα να μιλάω για τα νταλιάνα που δεν υπάρχουν πια, για τον πατέρα μου που μου έλεγε ότο το νταλιάνι είναι ένα είδος παγίδας που στήνεται με τα δίχτυα για να πιάνονται τα ψάρια, για τα καΐκια που πηγαίνανε γιαλό γιαλό και πουλούσανε φρούτα, για τις πλαζ του Βοσπόρου, όπου πηγαίναμε με τη μητέρα μας, πόσο όμορφα είναι να κολυμπάς στο Βόσπορο, για τις αποβάθρες του Βοσπόρου που τις κλείσανε τη μία μετά την άλλη, τις εγκατέλειψαν, κι αργότερα τις μετέτρεψαν σε πολυτελή εστιατόρια, για τους ψαράδες που πήγαινα τις βάρκες τους κοντά στις αποβάθρες, για το γεγονός ότι δεν μπορεί πια να κάνει κάποιος έστω και μια μικρή  βόλτα με αυτές τις βάρκες.Ένα πράγμα εξακολουθεί να μένει για μένα το ίδιο όπως τότε που ήμουν παιδί: ο Βόσπορος είναι υγεία, βελτιώνει τον άνθρωπο,κρατάει όρθιους στα πόδια τους την πόλη και τη ζωή, είναι αστείρευτη πηγή καλοσύνης και αισιοδοξίας.

"Δεν μπορεί να είναι τόσο χάλια η ζωή", σκέφτομαι καμιά φορά." Ό,τι και να γίνει, ο άνθρωπος στο τέλος μπορεί να πάει να περπατήσει στο Βόσπορο".