Πολίτικη μουσική παράδοση

Στον παρακάτω σύνδεσμο. μπορείτε να παρακολουθήσετε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκπομπή σχετική με τη μουσική και χορευτική παράδοση των Ελλήνων της Πόλης.
http://www.ert.gr/webtv/et1/item/5070-Politiko-glenti-S-Sinopoylos-10-06-2012#.USz-zKKeN8E

Mahur Saz Semaisi (Kemençeci Nikolaki), από το συγκρότημα 'Βόσπορος" 

Ο "Βόσπορος" είναι τουρκικό συγκρότημα παραδοσιακής ανατολίτικης μουσικής (παλιών Ρωμιών και Τούρκων συνθετών, από τον 16ο ώς και τον 20ό αι.). Σχηματίζεται από 9 Τούρκους δεξιοτέχνες, εδρεύει στην Κων/πολη και αποτελεί "πνευματικό τέκνο" του Έλληνα μουσικού Νικηφόρου Μεταξά, που το δημιούργησε το 1985, όταν είχε πάει στην Πόλη για να σπουδάσει το τουρκικό μουσικό σύστημα στο κανονάκι.

Η Κωνσταντινούπολη στην Τέχνη της Δύσης

Μικρογραφία από γαλλικό χειρόγραφο του 1455 που απεικονίζει την πολιορκία της Κων/λης από τους Οθωμανούς. Αριστερά απεικονίζεται ο Κεράτιος Κόλπος και στο βάθος, από αριστερά προς τα δεξιά, ο πορθμός του Βοσπόρου και η Θάλασσα του Μαρμαρά. Εθνική Βιβλιοθήκη - Παρίσι

Eugene Delacroix (1840), Η Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους , Μουσείο του Λούβρου

COECKE VAN AELST Pieter, Τούρκος Σουλτάνος μπροστά στον Ιππόδρομο (Λιθογραφία, 1553) - Rijksmuseum, Άμστερνταμ



Jacopo Tintoretto (16ος αι) - Η Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους (Παλάτι των Δόγηδων, Βενετία)


HILDEBRANDT Eduard , Η Αγία Σοφία (1852) - Μουσείο Ερμιτάζ,, Αγ.Πετρούπολη 

Το πρόγευμα στην Τουρκία

          Το παραδοσιακό Τουρκικό πρωινό είναι ένα κανονικό γεύμα για να ξεκινήσει κανείς την ημέρα του. 

          Περιλαμβάνει τυριά, πράσινες και μαύρες ελιές, ντομάτες, αγγούρι, πιπεριές, αβγά και άσπρο ψωμί. Επίσης έχει μέλι, μαρμελάδες και καϊμάκι αντί για βούτυρο. Αν έχουν επισκέπτες γίνεται πιο πλούσιο με ομελέτα, μπουρέκια, χαλβά, σουτζούκι, παστουρμά και φρούτα. Πάντοτε συνοδεύεται από τσάι σεβιρισμένο στα ειδικά ποτηράκια.  Άλλωστε η τούρκικη λέξη για το πρόγευμα είναι  kahvaltı που σημαίνει πριν τον καφέ!

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Ο ξεπεσμένος δερβίσης (1896)

Είχεν αναφανεί. Πότε; Προ ημερών, προ εβδομάδων. Πόθεν; Από την Ρούμελην, από την Ανατολήν, από την Σταμπούλ. Πώς; Εκ ποίας αφορμής; Ποίος;

Ήτον Δερβίσης; Ήτον βεκτασής, χόντζας, ιμάμης; Ήτον ουλεμάς, διαβασμένος; Υψηλός, μελαψός, συμπαθής, γλυκύς, άγριος. Με το σαρίκι του, με τον τσουμπέν του, με τον δουλαμάν του.

Ήτο εις εύνοιαν, εις δυσμένειαν; Είχεν ακμάσει, είχεν εκπέσει, είχεν εξορισθεί; Μπου ντουνιά τσαρκ φιλέκ. Αυτός ο κόσμος είναι σφαίρα και γυρίζει. [....]

Ο ξένος μουσουλμάνος είχε παγώσει εκεί όπου εκάθητο κι ενύσταζε. Διά να ζεσταθεί, έβγαλε το νάι του και ήρχισε να παίζει τον τυχόντα ήχον, όστις του ήλθε κατ’ επιφοράν εις την μνήμην.

Νάι, νάι, γλυκύ.

Νάζι — κατά έν ζήτα ελαττούται.

Αύρα, ουρανός, άσμα γλυκερόν, μελιχρόν, αβρόν, μεθυστικόν.

Νάι, νάι.

Κατά δύο κοκκίδας, διαφέρει διά να είναι το Ναι, οπού είπεν ο Χριστός.

Το Ναι το ήμερον, το ταπεινόν, το πράον, το Ναι το φιλάνθρωπον.

Κάτω εις το βάθος, εις τον λάκκον, εις το βάραθρον, ως κελάρυσμα ρύακος εις το ρεύμα, φωνή εκ βαθέων αναβαίνουσα, ως μύρον, ως άχνη, ως ατμός, θρήνος, πάθος, μελωδία, ανερχομένη επί πτίλων αύρας νυκτερινής, αιρομένη μετάρσιος, πραεία, μειλιχία, άδολος, ψίθυρος, λιγεία, αναρριχωμένη εις τας ριπάς, χορδίζουσα τους αέρας, χαιρετίζουσα το αχανές, ικετεύουσα το άπειρον, παιδική, άκακος, ελισσομένη, φωνή παρθένου μοιρολογούσης, μινύρισμα πτηνού χειμαζομένου, λαχταρούντος την επάνοδον του έαρος.

Τα βαρέα τείχη και οι ογκώδεις κίονες του Θησείου, η στέγη η μεγαλοβριθής, δεν εξεπλάγησαν προς την φωνήν, προς το μέλος εκείνο. Την ενθυμούντο, την ανεγνώριζον. Και άλλοτε την είχον ακούσει. Και εις τους αιώνας της δουλείας και εις τους χρόνους της ακμής.

Η μουσική εκείνη δεν ήτο τόσον βάρβαρος, όσον υποτίθεται ότι είναι τα αστιατικά φύλα. Είχε στενήν συγγένειαν με τας αρχαίας αρμονίας, τας φρυγιστί και λυδιστί. [.....]

Ύστερον, μετ’ ολίγας ημέρας, έγινεν άφαντος και δεν τον είδε πλέον κανείς. Ζει, απέθανε, περιπλανάται εις άλλα μέρη, ανεκλήθη από της εξορίας, επανέκαμψεν εις τον τόπον του;

Κανείς δεν ηξεύρει.

Ίσως την ώραν ταύτην ν’ ανέκτησε την εύνοιαν του ισχυρού Παδισάχ, ίσως να είναι μέγας και πολύς μεταξύ των Ουλεμάδων της Σταμπούλ, ίσως να διαπρέπει ως ιμάμης εις κανέν εξακουστόν τζαμίον.

Ίσως να είναι ευνοούμενος του Χαλίφη, αρχιουλεμάς, σεϊχουλισλάμης.

Μπου ντουνιά τσαρκ φιλέκ.

Σημ. νάι (ney)= παραδοσιακό πνευστό όργανο, συνδεδεμένο με τη μουσική παράδοση του τάγματος  των Mevlevi.  


ΔΙΑΒΑΣΤΕ :

Ι.Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ , "Μεβλανά ο εξαίσιος - Το Παραμύθι μιας Ζωής". Αστήρ. 1982


Είναι το τρίτο βιβλίο μιας τριλογίας, με πηγή έμπνευσης ένα ταξίδι του συγγραφέα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας το 1954. (. . .) Στο "Μεβλανά" ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος αναπλάθει ένα κεφάλαιο της μουσουλμανικής αγιολογίας, γοητευμένος από την εξαίσια κι αλλόκοτη τούτη μορφή. Ο Μεβλανά υπήρξε εραστής της ζωής, οδοιπόρος του εσωτερικού σύμπαντος, ποιητής και προφήτης, ψυχή αέναα μετέωρη, πνεύμα ακοίμητο. Προσπάθησε ν' αποδείξει και να συνοψίσει στην ύπαρξή του θρησκείες, πολιτισμούς κι ανθρώπινες συμπεριφορές. (. . .) (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

" Misir Çarşisi '' - Αιγυπτιακή αγορά

Η Αιγυπτιακή αγορά μπαχαρικών στην Κωνσταντινούπολη

Αυτή είναι η Αιγυπτιακή Αγορά της Κωνσταντινούπολης, είναι αυτή η περίφημη σκεπαστή αγορά που την πλημμυρίζουν τ’ αρώματα , τα χρώματα…

Μια από τις εικόνες που έρχεται στο νου μας όταν ακούμε την λέξη « Κωνσταντινούπολη» είναι η Πολίτικη Κουζίνα, και δεν μιλάμε για την ταινία βέβαια, αλλά για την υπέροχη μαγειρική της Πόλης . Σε αυτήν λοιπόν την αγορά θα βρουμε μερικά από τα μαγικά υλικά που κάνουν αυτές τις συνταγές τοοοοσο μοναδικές…

Η αγορά μπαχαρικών κατασκευάστηκε το 1660 και ονομάζεται και Αιγυπτιακή αγορά καθώς πολλά από τα μπαχαρικά εισάγονταν από την Αίγυπτο. Αν και είναι μικρότερη αγορά από το μεγάλο παζάρι είναι εξίσου αν όχι πιο εντυπωσιακή και σίγουρα λιγότερο τουριστική. Εδώ θα βρούμε πολλά μπαχαρικά όπως πιπέρι, ρίγανη, κάρυ, μπούκοβο κλπ. όπως και ζαχαρωτά, λουκούμια και, τέλος, μεγάλη ποικιλία από ξηρούς καρπούς. Αρκετά μαγαζιά έχουν και τα κλασικά σουβενίρ όπως ναργιλέδες ή τα παραδοσιακά οθωμανικά τάβλια. Πωλούν ακόμα και χύμα σκυλοτροφές ή γατοτροφές, ενώ δεν λείπουν μέχρι και ζωντανά όπως κοτόπουλα, άλλα πτηνά ή ακόμα και βδέλλες!

Πάμε να ψωνίσουμε λοιπόν, αλλά προσοχή, εδώ δεν κάνουμε παζάρια για τις τιμές όπως στο μεγάλο σκεπαστό παζάρι , εδώ οι τιμές πάνε με το ζύγι .

 

Τα κεμπάπ τις Τουρκίας είναι πεντανόστιμα…. Για αυτή τη νοστιμιά δεν φταίει τίποτε άλλο εκτός από το μίγμα 7 μπαχαρικών…

« Τα μπαχαρικά , είναι ένα μεγάλο εργοστάσιο, που αν το δουλέψεις σωστά και κάνεις τους σωστούς συνδυασμούς , το αποτέλεσμα θα είναι μαγικό».

Οι Δερβίσηδες Μεβλεβί και ο τελετουργικός χορός Σεμά

Οι Δερβίσηδες, μέσα από μια χορική ιεροτελεστία αιώνων, επιδιώκουν να εξαγνίσουν την ανθρώπινη ψυχή. Κοινός στόχος όλων των διαφορετικών σούφικων ταγμάτων των Δερβίσηδων και υπέρτατη επιθυμία, είναι η ένωσή τους με τον Θεό και το «Σεμά», ο εκστατικός, περιστροφικός τους χορός, αποτελεί το βασικό όχημα για την πραγμάτωση του στόχου τους.

Το «Σεμά» βρήκε τον πραγματικό του ρόλο, αυτόν δηλαδή της απόλυτης μέθεξης και της ένωσης του Δερβίση με τον Θεό, με την ίδρυση του τάγματος των Μεβλεβί από τον μεγάλο Πέρση σούφι, μυστικό και ποιητή Μεβλανά Τζελαλαντίν Ρουμί ( το 1207 μ.Χ.). Το «Σεμά», ασκεί ακαταμάχητη γοητεία σε όποιον βιώσει τη μυσταγωγική του εμπειρία, ανεξάρτητα από κοσμοθεωρίες και θρησκευτικές πεποιθήσεις.

Αφαιρώντας τους μαύρους μανδύες τους μένουν με λευκά ενδύματα για να ξαναγεννηθούν, ξεκινώντας την περιστροφή. Με τα χέρια ανοιχτά σαν φτερούγες, την παλάμη του δεξιού χεριού στραμμένη προς τον ουρανό - για να «λάβουν τη δόξα του Θεού»- και του αριστερού προς τη γη –για να μεταφέρουν τη θεϊκή δόξα προς τον κόσμο της ύλης, με το κεφάλι ελαφρά γερμένο προς τον δεξιό ώμο, οι Δερβίσηδες περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους υπό τους ήχους παραδοσιακών θρησκευτικών μουσικών, ενώ ταυτόχρονα κινούνται κυκλικά σε όλη τη σκηνή.

Οι φυσικοί νόμοι του σύμπαντος ακολουθούν την κυκλική πορεία που μιμείται ο Δερβίσης, στην οποία συμμετέχει και τη μοιράζεται με τις υπόλοιπες υπάρξεις που τον περιστοιχίζουν. Ο χορός τους μοιάζει σαν τον κοσμικό χορό των πλανητών γύρω από τον Ήλιο, που, βεβαίως, για τους μυστικιστές χορευτές δεν είναι άλλος από τον Θεό. Με το χορό τους μεταδίδουν στο κοινό την εκστατική τους εμπειρία.

(χρήσιμοι ιστότοποι: www.artmag.gr , http://en.wikipedia.org, International Mevlava Foundation,  Βικιπαίδεια)

Η "Σιωπηλή Σχολή"

Αξίζει να διαβάσετε την ιστορία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης από την επίσημη ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου:  

http://www.ec-patr.org/mones/chalki/greek.htm

Το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) τιμώντας την 50η επέτειο της αποφοιτήσεως της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου από την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, υλοποίησε μαζί με Έλληνες και Τούρκους ιστορικούς το ντοκιμαντέρ «Η Σιωπηλή Σχολή» όπου παρουσιάζεται μια αναδρομή στην ιστορία της Σχολής από την ίδρυσή της το 1844 μέχρι και το κλείσιμό της το 1971. Η ερευνητική ομάδα του ΙΔΙΣΜΕ, έπειτα από πολύμηνη ιστορική έρευνα, ταξίδεψε σε Χάλκη, Κωνσταντινούπολη, Κάλυμνο και Θεσσαλονίκη για τις ανάγκες των γυρισμάτων. Συνάντησε και πήρε συνέντευξη από πρώην μαθητές της Σχολής, καθηγητές αλλά και από τον ηγούμενο της Ιεράς Μονής. Συνέντευξη παραχώρησε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ο οποίος αποφοίτησε από τη Σχολή το 1961.
Τη σκηνοθεσία υπογράφουν οι Ειρήνη Σαρίογλου και Μαρίνα Λεοντάρη ενώ την πρωτότυπη μουσική συνέθεσε ο Βασίλης Δημητρίου.
Το έργο υλοποιήθηκε σε συμπαραγωγή με την ΕΡΤ.

Βαρθολομαίος: «Πολλοί Ελληνες θέλουν να εγκατασταθούν στην Κωνσταντινούπολη»

Στο διωγμό των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης αναφέρεται ο οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε συνέντευξή του στην τουρκική εφημερίδα «Μιλιέτ» και τονίζει ότι, προκειμένου να επιστρέψουν, πρέπει να δοθούν δικαιώματα και εγγυήσεις, ενώ υπογραμμίζει ότι «λόγω κρίσης στην Ελλάδα, Κωνσταντινουπολίτες ή μη, οι Έλληνες θέλουν να εγκατασταθούν στην Τουρκία».

«Οι Ελληνες θέλουν να εγκατασταθούν εδώ» είναι ο πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας η οποία δημοσιεύει, στο φύλλο της Δευτέρας, τη συνέντευξη Βαρθολομαίου.
«Οι Ελληνες της Κωνσταντινούπολης ήταν 120.000. Γιατί έφυγαν; Στα καλά καθούμενα εγκατέλειψαν τις εστίες τους και πήγαν σε άλλη χώρα; Υπήρχαν λόγοι που έφυγαν, μαζικά» λέει ο πατριάρχης και τονίζει πως για να επιστρέψουν «πρέπει να δοθεί ιθαγένεια. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Τα σπίτια τους πωλήθηκαν ή έγιναν αντικείμενο αρπαγής».
«Πρέπει να δοθούν εγγυήσεις» συνεχίζει ο κ. Βαρθολομαίος και αναρωτιέται: «Τι θα γίνει αν επαναληφθούν τα γεγονότα του 1955, ή η απέλαση 12.000 Ελλήνων, το 1964;».
Ο Βαρθολομαίος αναφέρει ότι, «με δεδομένη την κρίση στην Ελλάδα, υπάρχουν αυτοί που θέλουν να επιστρέψουν. Ορισμένοι το έχουν κάνει. Και δεν είναι μόνο Κωνσταντινουπολίτες. Αναζητούν δουλειά. Υπάρχουν ακαδημαϊκοί και φοιτητές. Μαθαίνουν τουρκικά και αγαπούν την Κωνσταντινούπολη και θέλουν να μείνουν».
Ερωτηθείς σχετικά με το Κυπριακό, ο Βαρθολομαίος επισημαίνει ότι «θέλουμε να λυθεί το Κυπριακό, το συντομότερο. Αυτό είναι πληγή για τη χώρα μας. Ως Πατριαρχείο, ευχόμαστε να υπάρξει διάλογος. Πραγματοποιήθηκαν εκλογές και μπορεί να ξεκινήσει πιο θετική περίοδος».

Η συνέντευξη Βαρθολομαίου δημοσιεύεται στη «Μιλιέτ», σε δύο συνέχειες. Στο χθεσινό πρώτο μέρος, ο πατριάρχης αναφέρθηκε στην υπόθεση της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη, λέγοντας «διαβάσαμε στην εφημερίδα "Χουριέτ" ότι θα έχει συσταθεί μια επιτροπή, αλλά δεν υπάρχει εκπρόσωπος του Πατριαρχείου στην επιτροπή αυτή».

«Σαν να μην είμαστε εμείς συνομιλητές. Συζητείται το θέμα της Σχολής και το Πατριαρχείο δεν γνωρίζει τίποτε» τόνισε και υπογράμμισε: «Πού είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα και η Συνθήκη της Λωζάνης ; Η Συνθήκη λέει ότι οι μειονότητες μπορούν, με ιδίους πόρους, να ανοίγουν σχολεία θρησκευτικής εκπαίδευσης. Εμείς δεν θέλουμε καινούργιο σχολείο, αλλά να επαναλειτουργήσει η παλιά σχολή».

Η προσφορά του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ορθοδοξία

Όλος ο χριστιανικός κόσμος αναγνωρίζει την διαχρονική προσφορά του θεσμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η Ελλάδα χρωστάει πολλά στο Πατριαρχείο, καθώς φρόντισε για τη διαφύλαξη της ελληνικής παράδοσης στην Κωνσταντινούπολη και ενίσχυσε ηθικά και πνευματικά τους Έλληνες ομογενείς όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες. Για αυτό και πιστεύουμε πως οι παλαιότεροι οφείλουν να θυμούνται πόσο σημαντική είναι η προστασία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και οι νεότεροι πρέπει να μάθουν την αξία που έχει για τον Ελληνισμό ακόμα και σήμερα.

Το όνομα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αναφέρεται στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης, η οποία εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη στην περιοχή που ονομάζεται Φανάρι. Η ιστορία του αρχίζει από το 325 μ. Χ., μαζί με τα επίσημα εγκαίνια της ίδρυσης της Κων/πολης. Όπως γνωρίζουμε, η Χριστιανική Εκκλησία είναι χωρισμένη από το 1054 στην Ανατολική Ορθόδοξη και στην Δυτική Εκκλησία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι το πρώτο από τις 14 συνολικά Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες και η εκκλησιαστική δικαιοδοσία του περιλαμβάνει Επισκοπές σε όλες τις ηπείρους, εκτός από την Αφρική. Βέβαια, όλα τα Πατριαρχεία και οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες ήταν και είναι μέχρι σήμερα αυτοδιοικούμενα, ωστόσο, αναγνωρίζουν όλα σαν πρώτο μεταξύ ίσων τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος θεωρείται και ως ο Αρχηγός της 

Ορθοδοξίας σε όλη την Οικουμένη.

Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι παίρνει μόνος του αποφάσεις για τα εκκλησιαστικά ζητήματα. Αντιθέτως, για όλες τις αποφάσεις γενικότερου εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος προωθείται πάντοτε η κοινή συζήτηση και συμφωνία από όλους τους Προκαθήμενους των διαφόρων Ορθοδόξων Εκκλησιών σε Συνόδους, στις οποίες παρίστανται είτε οι ίδιοι, είτε αντιπροσωπείες τους. Ο σημερινός προκαθήμενός του Πατριαρχείου είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. Κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του το Οικ. Πατριαρχείο ήταν και είναι το κέντρο, αλλά και ο προστάτης της θρησκευτικής και εθνικής ζωής του Γένους των Ελλήνων, αλλά και όλων των Ορθοδόξων Λαών της περιοχής μέχρι και τις μέρες μας. 

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο προσέφερε πολλά σε οποιοδήποτε μέρος της Διασποράς είχε κυριαρχικά δικαιώματα μέχρι σήμερα. Οι Ιεράρχες του, έζησαν από κοντά τα προβλήματα των αποδήμων τέκνων της Εκκλησίας και στις τρεις ηπείρους, κατανοώντας τις δυσκολίες της διαβίωσής τους. Με την ανάληψη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο των κυριαρχικών δικαιωμάτων, το Οικουμενικό πνεύμα σε συνδυασμό με την εμπειρία, προσαρμόστηκε στις νέες εποχές και συνέχισε να βοηθά όλο ανεξαιρέτως τον χριστιανικό κόσμο στα σύγχρονα προβλήματα του και τις ανάγκες του. Επίσης στάθηκε πάντοτε στο πλευρό των μεταναστών και τους βοήθησε να προσαρμοσθούν και να διατηρήσουν τα εθιμά τους, και τις παραδόσεις τους. Γιατί η οικουμενική αποστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, περιλαμβάνει και τον τομέα της φιλανθρωπίας. 

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ 

Τα περισσότερα από τα προβλήματα του Πατριαρχείου προκύπτουν κυρίως από τις σχέσεις που είχε και έχει με την Τουρκία, τόσο σε πολιτικό, σε διοικητικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Ήδη από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης το 1923, η Τουρκία ξεκίνησε οργανωμένες προσπάθειες για την αποδυνάμωση και την εξάλειψη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η Τουρκία ακόμα και σήμερα, εξακολουθεί συστηματΓικά να παραβιάζει τις προβλέψεις σχετικά με τις μειονότητες, πού περιέχονται στο κείμενο της Συνθήκης της Λωζάννης, ειδικά τα άρθρα 14 και 37-45, αλλά και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου όπως το άρθρο 9, περί θρησκευτικής ελευθερίας. 

Γι’ αυτό και το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σήμερα πολλά και διάφορα προβλήματα. 

• Η μη-αναγνώριση της Οικουμενικότητας του Πατριαρχείου και η άρνηση της Νομικής Προσωπικότητάς του. Η Τουρκία θα πρέπει, επιτέλους, να αναγνωρίσει τον τίτλο και την Νομική Προσωπικότητα του Πατριαρχείου. Σε αυτό, βέβαια, απαιτείται η άμεση συνδρομή της Ελληνικής Πολιτείας και ιδιαίτερα του Υπουργείου Εξωτερικών.

• Η αδυναμία εκπαίδευσης νέων κληρικών εξαιτίας της μη επαναλειτουργίας της Σχολής της Χάλκης. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, είτε να δημιουργηθεί μια Ιερατική Σχολή στην Τουρκία με ανάλογο κύρος και ισχύ από την οποία θα μπορούν και πάλι να αποφοιτούν μεγάλοι ποιμενάρχες.Σε περίπτωση που δεν επαναλειτουργήσει η Σχολή της Χάλκης, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια ισότιμη Θεολογική Σχολή στην Ελλάδα, η οποία θα αναγνωριστεί και απ την τουρκική κυβέρνηση, ώστε να στελεχωθεί με έμψυχο δυναμικό το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να αποφοιτούν οι νέοι μελλοντικοί Πατριάρχες.

• Η μη-Έκδοση αδειών παραμονής και εργασίας σε αλλοδαπούς, μη Τούρκους υπηκόους, κληρικούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το παραπάνω αποτελεί ένα μείζον θέμα του Πατριαρχείου καθώς έτσι δημιουργείται θέμα διαδοχής του Πατριάρχη. Συνεπώς, κρίνεται σκόπιμο να να ακυρωθούν τα Διατάγματα του Νομάρχη της Κωνσταντινουπόλεως του 1923 και του 1970 (Tezkere και Talimat), που αναφέρονται στην εκλογή του Πατριάρχη και τα οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπουν ότι: α) εκλογείς και εκλόγιμοι πρέπει να είναι Τούρκοι πολίτες, β) ασκούν ήδη εκκλησιαστικά καθήκοντα εντός Τουρκίας και γ) αναγνωρίζουν παρεμβατικό ρόλο στον Νομάρχη κατά την διαδικασία εκλογής ακόμη και το δικαίωμα να διορίζει ο ίδιος Πατριάρχη. Επίσης, πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να αντιμετωπιστούν οι περιορισμοί στην παραμονή ορθοδόξων ιερωμένων στην Τουρκία, που δεν ισχύουν για άλλα δόγματα. Συγκεκριμένα, πρέπει να δοθεί η δυνατότητα άδειας παραμονής και εργασίας σε όσους κληρικούς δεν έχουν την τουρκική ιθαγένεια, ώστε να έχουν, αργότερα τη δυνατότητα να αποκτήσουν την τουρκική ιθαγένεια, εφόσον αυτό αποτελεί σύμφωνα με την Τουρκία προϋπόθεση για να στελεχώσουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το πράσινο φως έχει δοθεί πρόσφατα από την Τούρκική Κυβέρνηση πάνω στο θέμα της υπηκοότητας. Τέλος, η εκλογή του Πατριάρχη θα πρέπει να διεξάγεται μεταξύ όλων των κληρικών της Ιεραρχίας του Πατριαρχείου, όπως προβλέπεται στον Κανονικό Νόμο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, στον δε εκλεγόμενο Πατριάρχη να απονέμεται η τουρκική υπηκοότητα, εάν δεν την έχει ήδη.

• Η αρνητική αντιμετώπιση των περιουσιακών και ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του Πατριαρχείου και της Ομογένειας. Το πρόβλημα αυτό πηγάζει, φυσικά, από την άρνηση της νομικής προσωπικότητας του Πατριαρχείου από πλευράς της Τουρκίας. Λύση σε αυτά είναι δυνατόν να δοθεί μόνο αν αναγνωριστεί ο τίτλος και η νομική προσωπικότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την τουρκική κυβέρνηση. Δίκαιο θα ήταν, να καταβληθεί αποζημίωση για τα ακίνητα των μειονοτικών ιδρυμάτων, που έχουν καταπατηθεί από το Τουρκικό Κράτος και έχουν διατεθεί σε τρίτους. Ταυτόχρονα, να αποκατασταθεί η κυριότητα εκατοντάδων δημευμένων ακινήτων που ανήκαν σε μειονοτικά ιδρύματα, τα οποία έχουν κηρυχθεί από το κράτος ως «κατειλημμένα» και τα διαχειρίζεται η Γενική Διεύθυνση Βακουφίων. Σε αυτά ανήκουν κυρίως τα Ορθόδοξα Μοναστήρια, στα οποία δεν αναγνωρίζεται νομική προσωπικότητα, εκκλησίες και κοινοτικά κτίρια. Στην Ίμβρο δύο από τα επτά συνολικά ιδρύματα εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή. Και φυσικά, να παρθούν μέτρα για την αντιμετώπιση - απαγόρευση της κατάσχεσης των ιδιωτικών περιουσιών από το κράτος. Παράλληλα, να γίνουν δίκαιες και διαφανείς οι διαδικασίες καταγραφής στο κτηματολόγιο της Ίμβρου. Η αποκατάσταση των οποίων απαιτεί χρονοβόρες και δυσανάλογα πολυέξοδες δικαστικές διαδικασίες, που αποθαρρύνουν τη μαζική διεκδίκηση ακινήτων. Καθώς επίσης, να προταθούν μέτρα, ώστε να μην παραβιάζονται τα κληρονομικά δικαιώματα των εκπατρισθέντων Ελλήνων που έχουν αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια, αποκόπτοντας έτσι, και τον τελευταίο δεσμό αυτών και των απογόνων τους με τον τόπο καταγωγής τους

• Η διοίκηση των ελληνορθόδοξων κοιμητηρίων. Η Τουρκία παραβιάζει τη Συνθήκη της Λωζάννης με αποτέλεσμα το Πατριαρχείο να έχει χάσει το δικαίωμα να διοικεί και να ελέγχει περίπου 40 ελληνορθόδοξα κοιμητήρια. Απαιτείται, λοιπόν, να σταματήσει η παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης και να αναγνωριστεί επιτέλους από την Τούρκικη κυβέρνηση η κυριότητα των μειονοτήτων επί των νεκροταφείων τους και να περάσει η διοίκηση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

• Η συνολική καταπάτηση των θρησκευτικών ελευθεριών στην Τουρκία και το μέλλον του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οφείλεται, να προστατευθούν οι θρησκευτικές ελευθερίες και να μπορούν οι ορθόδοξοι κληρικοί να κυκλοφορούν ελεύθερα φορώντας το ράσο τους, κάτι που δεν γίνεται σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό πως μετά το τέλος της Θ. Λειτουργίας αναγκάζονται οι κληρικοί να φορούν κοινό ένδυμα για να κυκλοφορήσουν. 

Φυσικά, το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών μπορεί να βοηθήσει στη διεκδίκηση των συμφερόντων του Πατριαρχείου. Πρέπει να ζητήσει από την Τουρκική πλευρά το σεβασμό της υπόστασης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και των δικαιωμάτων του, καθώς τα θέματα του Πατριαρχείου δεν σχετίζονται με τα εσωτερικά θέματα της Τουρκίας, ούτε αφορούν στο οποιοδήποτε ελληνοτουρκικό ζήτημα. Αντίθετα, έχουν να κάνουν με παραβίαση των διεθνών συνθηκών, και σχετίζονται με τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Τουρκία έναντι της ΕΕ, ώστε να διευκολύνει την ευρωπαϊκή της ένταξη. Ακριβώς, όπως η Τουρκία συνεχώς απαιτεί και διεκδικεί, με τον ίδιο τρόπο πρέπει η Ελλάδα να προστατεύσει την Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου και να μην επιτρέψει να αμφισβητείται πλέον από κανένα τουρκικό δικαστήριο. Οφείλει το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών να γνωστοποιήσει πως τα ζητήματα της θρησκευτικής ελευθερίας του Πατριαρχείου, αποτελούν ένα σημαντικό κεφάλαιο των μεταρρυθμίσεων, οι οποίες πρέπει να γίνουν επιτέλους, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Η επίλυση των προβλημάτων του Πατριαρχείου δεν θα γίνει μόνο με τις κατά καιρούς δηλώσεις του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών στον Τύπο, αλλά με συναντήσεις με την Τουρκική πολιτειακή ηγεσία και κυρίως μέσω της διπλωματικής οδού. 

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ 

Παρά τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις σχέσεις του με την τουρκική πολιτεία, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκαν κάποιες θετικές εξελίξεις φέροντας ένα πνεύμα αισιοδοξίας για βελτίωση των σχέσεων τους. Οι θετικές αυτές εξελίξεις σχετίζονται με το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου και την Απόκτηση της Τούρκικης υπηκοότητας στους Μητροπολίτες. Όσον αφορά το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, αποτελεί ευχάριστο γεγονός, η ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου της Γενικής Διεύθυνσης Ιδρυμάτων στις 13/10/2010, για επιστροφή του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου στο Πατριαρχείο, εφαρμόζοντας τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ). Επισήμως πλέον, οι τίτλοι ιδιοκτησίας θα περάσουν στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου και θα είναι έτσι, η πρώτη φορά που επιστρέφεται τίτλος ιδιοκτησίας σε θρησκευτική μειονότητα. Θα επανεγγραφεί δηλαδή, στο όνομα του Πατριαρχείου, το μοναδικό ακίνητο που είχε στην κατοχή του και του αφαίρεσε το τουρκικό κράτος. Με αυτήν την θετική εξέλιξη, ανοίγει επίσης ο δρόμος για την επιστροφή στο Πατριαρχείο 23 ακόμα Ιδρυμάτων στα Πριγκηπόννησα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει δηλώσει ήδη, ότι το κτίριο του Ορφανοτροφείου που είναι και το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο της Ευρώπης, θα επισκευαστεί και θα λειτουργήσει ως Διεθνές Οικολογικό-Περιβαλλοντικό Κέντρο, καθώς και ως Κέντρο Διαθρησκειακού Διαλόγου και Ειρήνης. 

Το ΕΔΔΑ επιδίκασε επιπλέον, την καταβολή από την τουρκική κυβέρνηση προς το Πατριαρχείο, 6.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 20.000 για δικαστικά έξοδα, ποσά τα οποία θα έπρεπε να καταβληθούν εντός τριών μηνών, διαφορετικά θα προστεθούν οι ισχύοντες κατά την περίοδο εκείνη τόκοι, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με την προσθήκη τριών επί πλέον μονάδων. Το τέλος της μακρόχρονης αυτής πορείας συνιστά μια απρόσμενη, θα μπορούσαμε να πούμε, δικαίωση της προσφυγής του Πατριαρχείου στην Ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη. Ανάλογη θετική εξέλιξη, έχει πάρει και το ζήτημα της απόκτησης της τουρκικής υπηκοότητας από τους Μητροπολίτες. Η τουρκική κυβέρνηση ενέκρινε ευτυχώς, το αίτημα αυτό των Ιεραρχών του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Η εξέλιξη αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική στο πλαίσιο της μελλοντικής αντιμετώπισης του προβλήματος διαδοχής του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, αφού η Άγκυρα έθετε μέχρι τώρα ως προϋπόθεση, ο εκάστοτε Πατριάρχης να είναι κάτοχος της τουρκικής υπηκοότητας. Το ενδεχόμενο απόδοσης τουρκικής υπηκοότητας σε Ιεράρχες του Θρόνου από το εξωτερικό, είχε τεθεί στο παρελθόν κατά την συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον Πρωθυπουργό της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ι.Μονή Αγίου Γεωργίου Κουδουνά, στην Πρίγκηπο τον Αύγουστο του 2009. Από πληροφορίες είναι γνωστό πως περισσότεροι από 10 Ιεράρχες του Πατριαρχείου από όλο τον κόσμο, υπέβαλαν ήδη αίτηση και τα σχετικά δικαιολογητικά στις αρμόδιες υπηρεσίες. Είναι ελπιδοφόρες οι εξελίξεις πάνω σε αυτά τα ζητήματα, καθώς ήταν μείζονος σημασίας για τη λειτουργία του Πατριαρχείου εδώ και χρόνια. Η θετική αυτή απόφαση της Τουρκίας, έστω και μετά από χρόνια, ανάβει το πράσινο φως για μια περαιτέρω συνεργασία με το Πατριαρχείο και για τη διατήρηση των καλών σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ τους. 

Επίσης είναι σημάδι πως η Τουρκία έχει αρχίσει να κατανοεί τις ανάγκες των θρησκευτικών μειονοτήτων σήμερα, κάτι που μας κάνει να αισιοδοξούμε για το μέλλον. Το σημαντικό για το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι να προστατευτεί και να συνεχίσει ανενόχλητο την προσφορά του, το εκκλησιαστικό και φιλανθρωπικό του έργο στηρίζοντας την απανταχού Ορθοδοξία. Για να παραμείνει σε θέση να εκπληρώσει την αποστολή του, οφείλει να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και σε αυτήν του την προσπάθεια πρέπει να βρει σύμμαχο την Ελληνική Κυβέρνηση.